کد مطلب:31328 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اعتقادات

خداوند چه كساني را رقباي انسان در دنيا و آخرت معرفي ميكند؟

رقيب دو معنا دارد: 1. حافظ و نگهبان

2. كسي كه با انسان در رسيدن به مقصدي، به رقابت ميپردازد.

رقيب به معناي حافظ و نگهبان: خداوند متعال در قرآن كريم، حافظ و مراقب همه چيز معرفي شده است: وكانَ اللّهُ عَليَ كُلِّ شَيءٍ رَقيبًا;(احزاب، 52) و خداوند ناظر و مراقب هر چيز است. هم چنين خداوند مراقب انسان نيز معرفي شده است: اِنَّ اللّهَ كانَ عَلَيكُم رَقيبًا;(نسأ، 1) زيرا خداوند مراقب شما است.; يعني خداوند متعال، تمام اعمال و نيات انسانها را ميبيند و ميداند; در عين اين كه در برابر حوادث، نگهبان انسان نيز هست.(تفسير نمونه، آية اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 3، ص 280، نشر دارالكتب الاسلامية، قم.)

از جمله رقباي انسان كه ناظر و گواه اعمال او هستندؤ دو فرشتة رقيب و عتيد ميباشند: مّا يَلفِظُ مِن قَولٍ اِلاّلَدَيهِ رَقيبٌ عَتيدٌ;(ق، 18) هيچ سخني را انسان تلفظ نميكند، مگر آن كه نزد آن ]سخن[ فرشتهاي مراقب و آماده براي انجام مأموريت است. غالب مفسّران اعتقاد دارند كه رقيب و عتيد، همان دو فرشتهاي هستند كه در آية قبل از اين آيه(آيه،17)، به عنوان متلقيان از آنها ياد شده است; نام فرشتة سمت راست، رقيب و فرشتة سمت چپ، عتيد است. تعبير آيه نشان ميدهد كه اين دو فرشته تمام الفاظ و گفتار انسان را ثبت ميكنند.(همان، ج 22، ص 249 ـ 251.) از برخي آيات نيز استفاده ميشود كه پيامبران و حجّت خدا در هر زمان، مراقب و گواه اعمال امّت همان زمان هستند: وَكُنتُ عَلَيهِم شَهيدًا ما دُمتُ فيهِم فَلَمّا تَوَفَّيتَني كُنتَ اَنتَ الرَّقيبَ عَلَيهِم واَنتَ عَليَ كُلِّ شَيءٍ شَهيدٌ; (مائده، 117) و تا آن زمان كه من ]عيسيَ[ در ميان ايشان بودم، مراقب و گواه آنان بودم، و هنگامي كه مرا از ميان آنان برگرفتي، تو خود مراقب آنان بودي، و تو گواه بر هر چيز هستي.

رقيب به معناي دوّم: آيا انسان در دنيا، براي رسيدن به كمال و نزديك شدن به خدا، رقيب هم دارد يا نه؟ با توجه به توصيفاتي كه خداوند در قرآن از انسان فرموده; چنين به نظر ميرسد كه انسان در اين مسير، بدون رقيب است، زيرا همه چيز براي انسان خلق شده است: هُوَ الَّذي خَلَقَ لَكُم ما فِي الاَرضِ جَميعًا ثُمَّ استَوَيَ اِلَي السَّمأ;(بقره، 29) او خدايي است كه همة آن چه در زمين وجود دارد را براي شما آفريد، سپس به آسمان پرداخت.

هم چنين ميفرمايد: انسان بهترين مخلوقات است: ثُمَّ اَنشَأنـَهُ خَلقًا ءاخَرَ فَتَبارَكَ اللّهُ اَحسَنُ الخـَـلِقين;(مؤمنون،14) از آن پس آن (= انسان) را آفرينش تازهاي ايجاد كرد، بزرگ است خدايي كه بهترين خلق كنندگان است! گرچه از برخي آيات، چنين استفاده ميشود كه جنّ نيز موجودي مانند انسان است كه تكليف دارد و نسبت به ايمان و كفر مؤاخذه ميشود و قرآن كتاب آنان نيز هست، و به نوعي در انجام تكاليف الهي و عبادات، انسان را همراهي ميكنند، ولي از آن جا كه راه رسيدن به كمال الهي براي همة جنّ و انس باز بوده و جا براي هيچ كس تنگ نيست، و ورود همه به محضر قرب الهي ميسّر است، به همين جهت رقابت در اين زمينه، اصول نخواهد بود، زيرا معمولاً رقابت در جايي است كه امكان رسيدن به هدف، فقط براي تعدادي ميسّر باشد; به طوري كه بعد از رسيدن آن تعداد مخصوص، ديگران محروم شوند.